Bron 1
Stalin nog steeds geliefd?
Vadertje Stalin
23 februari 2019, 05:36 Emmanuel Waegemans
Stalin vandaag
De centrale vraag die Den Boer zichzelf en de geïnterviewden stelde, is of Stalin de dag van vandaag nog bestaat, nog aanwezig is in de hoofden (en harten) van mensen, of hij (nog) populair is en hoe het te verklaren is dat veel mensen in Rusland (nog steeds) geloven in de grote leider. Voor velen is hij de man die Rusland groot gemaakt heeft (net of Rusland voor 1917 niet groot was!) en de oorlog tegen de nazi's heeft gewonnen. Dit laatste wordt door Poetin tot in den treure herhaald, in feite blijkt de verheerlijking van deze overwinning het enige cement dat de verbrokkelde Russische samenleving nog samenhoudt. Veel mensen zijn ontevreden over de huidige economische situatie, de hoge prijzen en lage pensioenen, de schrijnende rijkdom van enkele tientallen oligarchen tegenover de grote armoede van een groot deel van de bevolking, de rechteloosheid, de graaicultuur en corruptie. Om al die kritiek te ontzenuwen rakelt Poetin de economische verwezenlijkingen van Stalin in de vijfjarenplannen (industrialisering) en de overwinning op Duitsland op om de mensen toch nog een positief beeld van hun land, hun verleden te geven. Het schijnt te werken. Ook al kent Rusland al 25 jaar vrijheid van pers en woord, toch trapt een groot deel van de bevolking in deze magistraal georkestreerde propaganda.
Als je de geschiedenis van de Sovjet-Unie na 1991 vergelijkt met wat in Duitsland is gebeurd na de val van Hitler en de ondergang van het Derde Rijk - denazificatie - moet het verbazen dat van overheidswege geen enkele poging is ondernomen om met het kannibalistische verleden van het communistische regime in het reine te komen. Het postcommunistische Rusland heeft geen Neurenberg gekend, geen Waarheidscommissie, niemand is ter verantwoording geroepen, de staat heeft zich nooit verontschuldigd voor de vele misdaden die tegen miljoenen mensen zijn begaan.De regering schijnt bang te zijn om toe te geven dat de staat de schuld van de misdaden draagt - alles wordt afgeschoven op de rug van één man: Stalin. Althans dat gebeurde in de late jaren tachtig en de jaren negentig, toen veel archiefmateriaal naar boven kwam en regelmatig documentaires verschenen over de verschrikkingen van het regime. Sinds Poetin aan de macht is, is het met deze 'Vergangenheitsbewältigung' afgelopen: er worden wel hier en daar monumenten opgericht voor de slachtoffers van de terreur (zoals de Muur van Verdriet in oktober 2017, alhoewel bij de inhuldiging ervan de naam Stalin niet één keer gevallen is!), maar daar blijft het bij - de terreur wordt niet verzwegen, maar er wordt meer het accent gelegd op de positieve verwezenlijkingen van de Stalintijd: industrie en overwinning op nazi-Duitsland (over de prijs die voor deze overwinning betaald werd, wordt niet (meer) gepraat). Je zou het kunnen vergelijken met bondskanselier Merkel die nu in het openbaar zou verkondigen (en herhalen) dat Hitler weliswaar misdaden heeft begaan, maar dat toen de treinen op tijd reden, dat hij fantastische Autobahnen aanlegde... En dit alles in volle ernst. Met andere woorden, Poetin is er in geslaagd Stalin salonfähig* te maken.
De Nederlandse journaliste merkt op dat Rusland in tweeën verdeeld is: de mensen die gevormd (zeg maar: misvormd) zijn door de propaganda van de staatsmedia en de mensen met een kritische en onafhankelijke blik.
Het officiële Rusland heeft duidelijk geen behoefte aan opgraven van het stalinistische verleden en wie in officiële dienst negatieve berichten over het verleden brengt, wordt zonder pardon ontslagen (zoals de baas van het Rijksarchief Mironenko).
De conclusies van het onderzoek zijn deprimerend. Het merendeel van de mensen is niet (meer) geïnteresseerd in de waarheid over Stalin, op school wordt het niet bijgebracht en binnen de familie wordt er weinig over gepraat (253). De angst om erover te praten bestaat nog steeds (254). Stalin wordt nu gezien als de sterke leider die Rusland groot maakte (254) en in het gecultiveerde beeld van een groots verleden is geen plaats voor wie het anders beweert (257). Rusland blijft dus zitten met dit onverwerkte trauma, daders en slachtoffers zijn nooit met elkaar verzoend.
In feite blijkt de verheerlijking van deze overwinning het enige cement dat de verbrokkelde Russische samenleving nog samenhoudt