Bron 4

De Stalincultus

Posted on september 30, 2012 by Vera

Op 5 maart 1953 overleed Jozef Stalin, de man die zichzelf in de decennia daarvoor had ontwikkeld tot de machtigste, meest geliefde, maar vooral ook meest gevreesde man van de Sovjetunie. Radio Moskou verklaarde: "Het Centraal Comité van de Communistische Partij van de Sovjetunie deelt mee dat het hart van de strijdmakker en de geniale opvolger van Lenin, niet meer klopt."

"Stalin verlicht de toekomst van onze kinderen!"

Met zijn dood kwam er een einde aan de religieuze verering van Stalin. Deze cultus was overal aanwezig geweest. Men moest heilig in Stalin geloven en dat ook in woord en daad tonen. Wie iets van twijfel uitdrukte, verdween meestal heel snel. De Stalincultus had dus niet alleen een publieke, maar ook een duistere kant. In dit artikel wil ik verder ingaan op de cultus en uitzoeken hoe men in de Sovjetunie omging met de duistere kant van de "Vader der Volken".

Stalin ging al in 1922 de functie vervullen van de secretaris-generaal van de Russische Communistische Partij. Niemand had echter kunnen voorzien hoe deze functie zou uitgroeien tot het belangrijkste ambt in de Sovjetunie. Als secretaris-generaal had Stalin echter de bevoegdheid mensen binnen de Partij posities te geven of te ontnemen en zo lukte het hem steeds meer tegenstanders buiten spel te zetten. Na de dood van Lenin in 1924 kreeg Stalin al gauw de macht in de Partij en de macht over de pasgeboren Sovjetunie in handen.

In de jaren '30 werd de basis gelegd voor de verering van de dictator. Terwijl er miljoenen mensen verdwenen tijdens de "Grote Zuiveringen" verscheen Stalin overal. Duizenden dorpen en steden werden naar hem vernoemd (Stalinsk, Stalinogorsk, Stalingrad en Stalinabad) er waren stalinfabrieken, stalinstraten en stalindwarsstraten. Daarnaast werden er aan de lopende band posters, schilderijen en standbeelden van Stalin gemaakt. Maar hij was niet alleen te zien op afbeeldingen. Ook in romans, gedichten en liederen speelde hij de hoofdrol en zijn naam werd genoemd in het volkslied.

Door de stormen scheen de zon van de vrijheid voor ons
En de grote Lenin heeft ons pad verlicht,
Stalin heeft ons opgevoed, tot vreugde van het volk
Ons geïnspireerd tot arbeid en weldaden.

Stalin werd vereerd als leider, als militair, als ideoloog, maar ook als wetenschapsman. Men kon geen wetenschappelijk werk publiceren zonder te citeren uit het werk van Stalin. Maar Stalin teleurstellen of bekritiseren hield men sowieso wel uit het hoofd. Want, wie zijn afkeuring uitsprak, verdween. Er kwam een strenge censuur.

De vraag rest dus, hoe ging men om met deze zwarte kant van Stalins regime? Deze vraag wordt beantwoord in een documentaire van "Andere Tijden" over Stalins overlijden. Hierin komen drie mensen aan het woord die klein waren in het tijdperk van Stalin en de Grote Zuiveringen. Aan de hand van hun verhalen is de manier waarop er werd omgegaan met de terreur in te delen in drie soorten. Ten eerste waren er de mensen die kritiek hadden. Ze waren teleurgesteld in het systeem of zagen hoe Stalin zijn macht misbruikte. Sommigen hielden hun mening geheim, anderen staken hun kritiek niet of nauwelijks onder stoelen of banken. Deze mensen verdwenen vaak vrij snel. Ze werden verbannen, naar een goelag gestuurd of ze werden geëxecuteerd.

Er waren ook mensen die de terreur zagen als iets dat niet te voorkomen was. Het hoorde er nou eenmaal bij. "Waar gehakt wordt vallen spaanders," aldus een van de hoofdpersonen in de documentaire.

Als laatste waren er nog een heleboel mensen, en vooral kinderen, die simpelweg niet zagen wat er verkeerd was aan het bewind van de dictator. Er was sprake van een blinde vlek. Stalin was overal en overal werd benadrukt hoe goed hij was, dat zijn bestuur ook slechte kanten had wilde er bij veel mensen niet in. Of zoals een van de geïnterviewden zegt: "Anderen geloofden in een god, wij geloofden in Stalin."

link: https://slavischestudies.wordpress.com/2012/09/30/de-stalincultus/